AQSh

1. Tramp jamoasi Rossiya Federatsiyasiga qarshi sanksiyalar rejasini tayyorlamoqda.

AQSh Rossiya iqtisodiyotining neft va gaz sektoriga nisbatan yangi sanksiyalar kiritdi. Rossiyaning to‘rtta eng yirik neft ishlab chiqaruvchilaridan ikkitasi "Gazprom neft" va "Surgutneftgaz", shuningdek, o‘nlab neftga xizmat ko‘rsatish korxonalari, Rossiya neftini sotadigan jahon savdogarlari yangi cheklovlar to‘plamiga kirishdi.

2. Amerika hukumati sun’iy intellekt chiplarini yetkazib berishda yangi qoidalarini joriy qilmoqda.

Yangi qoidalar dunyoni uch darajaga ajratadi. Yaponiya, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya va Gollandiyani o‘z ichiga olgan 18 ta davlat asosan qoidalardan ozod qilinadi. Singapur, Isroil, Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklarini o‘z ichiga olgan 120 ga yaqin boshqa davlatlar ma’lum cheklovlarga duch kelishadi. Rossiya, Xitoy va Eron kabi qurol-yarog‘ embargosi ostida bo‘lgan mamlakatlar ushbu texnologiyalarni umuman ololmaydilar.

XITOY

1. Xitoy qirg‘og‘ida Rossiya nefti bo‘lgan tankerlarni to’xtatdi.

4 mln barrelga yaqin rus neftiga ega bo‘lgan beshta tanker Xitoy qirg‘oqlarida bo‘sh turibdi, ulardan to‘rttasi AQSh sanksiyalariga tushib qolgan. Vaziyat tufayli kemadan kemaga yoqilg‘ining haddan tashqari yuklanishi, shuningdek, kichik portlardan foydalanish ko‘payishi mumkin.

Ma’lumot uchun: Rossiya neftining Xitoyga o‘rtacha kunlik eksport hajmi 2024-yil dekabr oyida kuniga 250 ming barrelga kamaygan.

2. Xitoy Rossiyadan inert gazlar importini ko‘paytirdi.

Xitoy o‘tgan yili Rossiyadan inert gazlar importini uch baravar ko‘paytirib, 115,7 mln dollarni tashkil qilgan. Xitoy Rossiya geliyini 111,5 mln dollarga, selenni 2,3 mln dollarga, bor va tellurni esa 1,9 mln dollarga sotib olgan. Rossiya Xitoyga inert gazlarni import qilish bo‘yicha to‘rtinchi o‘rinni egalladi. Kuchli beshlikka Germaniya (574,6 mln dollar), Qatar (271 mln dollar), Malayziya (146,7 mln dollar) va AQSh (91,9 mln dollar) ham kiradi.

3. Xitoy moliya bozorlarida navbatdagi inqiroz.

CSI 300 (Сustomer Satisfaction Index) indeksi 2,9 foizga tushib ketdi. Yuan kursi esa 15 oylik minimumga 1 dollar uchun 7,33 yuanga tushgan. Uzoq muddatli davlat obligatsiyalari bo‘yicha daromadlilik ham rekord darajada pasaygan. Bu beqarorlikning asosiy sababi-investorlarning Xitoy hukumati iqtisodiy siyosatiga bo‘lgan ishonchi kamayishidir. 

ROSSIYA

1. Yevropa Ittifoqining Rossiya gazi va alyuminiydan voz kechish rejalari haqida xabar berdi.

Rossiya alyuminiyini etkazib berishda cheklovlar muddati va ko‘lami hali aniqlanmagan. Shuningdek, Rossiyadan gaz yetkazib berishdan qaysi formatda voz kechish rejalashtirilganligi hali ma‘lum emas.

Yevropa Ittifoqining Rossiyaga qarshi sanksiyalarining 16-to‘plami bo‘yicha takliflar loyihalari hali ham muhokama qilinmoqda va ular rasmiy e’lon qilinishidan oldin o‘zgarishi mumkin.

O‘ZBEKISTON

1. Qozog‘iston O‘zbekistonga kartoshka eksportini 6 oyga to‘xtatdi.

Qozog‘istonda kartoshka narxining ko‘tarilishiga asosiy sabab qo‘shni davlatlar talabining oshishi va eksport narxlarining sezilarli darajada ko‘tarilishi bo‘ldi. Ta’qiq Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqqa a’zo davlatlarga tegishli emas. O‘zbekistonda talab ortgani va eksport narxlarining yuqoriligi tufayli joriy yilda 1,5 barobarga oshib, 411 ming tonnadan 605 ming tonnaga yetgan.

  2. 2024-yilda O‘zbekiston gaz importini 2,4 baravarga, Xitoyga eksportini esa chorak baravarga oshirdi.

Yanvar-dekabr oylarida Turkmaniston va Rossiyadan yoqilg‘i importi
2,41 baravarga oshib, 1,67 mlrd dollarga yetgan. Oylik tabiiy gaz yetkazib berish sekinlashib, 127,9 mln dollarni tashkil etgan. 2023-yilda O‘zbekiston mustaqillik tarixida birinchi marta eksportchidan gaz importchisiga aylandi.

3. Qo‘shtepa kanali besh yilda qurib bitkaziladi. O‘zbekistonda suv bilan bog‘liq vaziyat yomonlashayotgani haqida.

Afg‘onistonning Qo‘shtepa kanali qurilishi bo‘yicha loyihaning ikkinchi qismi 58 foizga yakunlandi. Hozirda qurilishga 3,5 ming kishi va 3 ming texnika jalb etilgan. Qo‘shtepa kanali 5 yildan keyin o‘z faoliyatini boshlaydi.

Tojikiston va Afg‘onistondan kelib chiqqan Amudaryo O‘zbekiston va Turkmaniston uchun muhim suv manbai hisoblanadi. 2023 yilda daryodan suv olishning umumiy hajmi 47,6 kub kmni tashkil etdi. Afg‘oniston har yili Daryo suvlarining umumiy hajmining taxminan 6 foizidan foydalanadi.

Koshtepa kanali 285 kilometrga cho‘zilishi kutilmoqda, uning kengligi 100 metr va chuqurligi 8,5 metrni tashkil qiladi. Unga suv Balx provinsiyasi hududidagi Amudaryodan, Juzjan orqali o‘tib, Faryabga yetib boradi. Kanal qurilishi uch bosqichga bo'lingan va hozirgi vaqtda ikkinchi bosqichning 58 foizi 177 kilometr uzunlikda yakunlangan. Loyiha besh yil ichida to‘liq yakunlanishi kutilmoqda. Qurilishda 5 500 ishchi va 3 300 texnika birligi ishtirok etdi.

Suv xo‘jaligi vazirligi mamlakat yil davomida o‘rta hisobda foydalanayotgan 40 km kub suvning 33 foizi shunchaki sizib, yerga singib, yo‘q bo‘lib ketayotganini maʼlum qilgan. “Yaʼni biz hozir foydalanayotgan suv 30 km kubga ham bormayapti. Muammoni bartaraf etish, suv isrofini yo‘qotish uchun tezroq kanallarni betonlashtirishimiz kerak”, — deya taʼkidladi ekspert